Ücretsiz Deneme Sürümünü Başlat!
TYT Fizik testinde doğrudan "Aynalar" başlığıyla olmasa da, ana konu olan Optik'ten her yıl ortalama 1 veya 2 soru gelmektedir. Aynalar, Mercekler ile birlikte Optik konusunun temelini oluşturur ve her sene soru gelme ihtimali oldukça yüksektir.
| Yıl | TYT Fizikte Çıkan Optik ve Aynalar Soru Sayısı |
|---|---|
| 2024 | 1 |
| 2023 | 2 |
| 2022 | 1 |
| 2021 | 1 |
| 2020 | 2 |
Stratejik Önem:
Aynalar konusu, temel çizim kuralları ve mantığı anlaşıldığında size net getirecek bir konudur. Özellikle günlük hayat uygulamaları ve görüntü özellikleri üzerinden gelen yorum sorularına hazırlıklı olmalısınız.
Yansıtıcı yüzeyi düz olan aynalardır. En temel ayna çeşididir.
sanal (zahiri)'dir. Cisme göre düzdür. Cismin aynaya uzaklığı, görüntünün aynaya uzaklığına eşittir. Cismin boyu, görüntünün boyuna eşittir. Cisme göre simetriktir (sağ-sol tersliği).Yansıtıcı yüzeyi bir küre kapağı şeklinde olan aynalardır. Çukur ve tümsek ayna olarak ikiye ayrılır.
Asal Eksen: Aynanın merkezini ve tepe noktasını birleştiren doğru.
Tepe Noktası (T): Aynanın asal eksenle kesiştiği nokta.
Merkez (M): Aynanın parçası olduğu kürenin merkezi.
Odak Noktası (F): Asal eksene paralel gelen ışınların yansıdıktan sonra toplandığı (çukur ayna) veya uzantılarının kesiştiği (tümsek ayna) noktadır. Merkezin yarısındadır (R = 2f).
Yansıtıcı yüzeyi çukur olan, ışığı toplama özelliğine sahip aynadır.
• Cisim merkezin dışındaysa → Görüntü odak ile merkez arasında, gerçek, ters ve küçük.
• Cisim merkezdeyse → Görüntü merkezde, gerçek, ters ve cisimle aynı boyda.
• Cisim odak ile merkez arasındaysa → Görüntü merkezin dışında, gerçek, ters ve büyük.
• Cisim odaktaysa → Görüntü sonsuzda oluşur.
• Cisim odak ile tepe arasındaysa → Görüntü aynanın arkasında, sanal, düz ve büyük (Dişçi ve makyaj aynası).
Yansıtıcı yüzeyi tümsek olan, ışığı dağıtma özelliğine sahip aynadır.
sanal, düz ve cisimden küçük oluşur. Bu sayede geniş bir alanı gösterirler (Araç yan aynaları, güvenlik aynaları).TYT Fizikte çoğu soru formül ezberinden çok kavramsal anlama ve yorumlama üzerine kuruludur. Görüntünün yerini ve özelliklerini bulmak için 3 temel özel ışını (paralel, odaktan, merkezden) çizmeyi öğrenirseniz formülleri ezberlemeye ihtiyaç duymadan aynalar konusunu daha kalıcı bir şekilde anlayabilirsiniz.
Bu basit ilişki (R = 2f) veya (M = 2f) küresel aynalardaki birçok sorunun anahtarıdır. Merkezden çizilen normalin yüzeye her zaman dik olduğunu ve merkezden gelen ışının bu yüzden kendi üzerinden geri döndüğünü unutmayın.
Ayırt Etme Yolu: Yansıyan ışınların kendileri kesişiyorsa görüntü gerçektir. Gerçek görüntüler daima terstir ve bir perde üzerine düşürülebilir. Eğer yansıyan ışınların uzantıları kesişiyorsa görüntü sanaldır. Sanal görüntüler daima düzdür ve perdeye düşürülemez, sadece aynanın içindeymiş gibi görünür.
Ayırt Etme Yolu: Çukur Ayna ışığı toplar ve cismin konumuna göre hem gerçek hem de sanal, hem büyük hem de küçük görüntü oluşturabilir. "Dev aynası" olarak da bilinir. Tümsek Ayna ise ışığı dağıtır ve daima sanal, düz ve küçük görüntü oluşturarak görüş alanını genişletir.
Bu hatalı bir genellemedir. Düzlem aynada oluşan sanal görüntü cisimle aynı boyda, çukur aynada oluşan sanal görüntü cisimden büyük, tümsek aynada oluşan sanal görüntü ise cisimden küçüktür. Her ayna tipinin sanal görüntü karakteristiği farklıdır.
Özellikle çukur aynada, cisim odağa yaklaştıkça gerçek görüntünün aynadan uzaklaştığı ve büyüdüğü unutulur. Cisim-görüntü hareketinin simetrik olmadığı bu durumu (cisim F'ye gelirken görüntü sonsuza gider gibi) gözden kaçırmak, yorum sorularında hataya neden olur.
Son Tavsiye:
Aynalar konusunu, günlük hayattaki örnekleriyle (kaşığın iç ve dış yüzeyi, araba farı, otoparklardaki güvenlik aynaları) birleştirerek öğrenmeye çalışın. Bolca çizim pratiği yaparak ve çıkmış soruları çözerek bu konuyu rahatlıkla yapabilirsiniz. Başarılar!
Kaç soru çözersen kaç puan alacağını hesapladın, şimdi ÇokNet ile 15 gün ücretsiz çalış! Kişisel plan, denemeler ve seviye testleriyle hedef puanına yaklaş...