Temel Yeterlilik Testi (TYT) Tarih sınavında 5 soru çıkmaktadır.
TYT Tarih sınavında ÖSYM nin amacı yüzlerce spesifik tarihi, antlaşma maddesini veya padişah ismini ezberleyen adayları değil; temel tarihsel okuryazarlığa sahip, olaylar arasında neden-sonuç ilişkisi kurabilen; tarihsel kavramları doğru yorumlayabilen ve kendisine sunulan bilgiyi analitik bir süzgeçten geçirebilen adayları ayırt etmektir.
Nitekim ÖSYM’nin TYT Tarih sınavında sorduğu 5 soru da bu doğrultudadır.
Tipik bir TYT Tarih testinde 2-3 soru, doğrudan bir metin veya öncül üzerinden yorumlama becerisini ölçerken; kalan 2-3 soru temel ve kritik düzeyde bilgiye dayanır. Ancak adayları en çok zorlayan ve sıralamada fark yaratan sorular, genellikle bilgi ve yorumu birleştiren "hibrit" sorulardır. Hem bilgi hem yorum isteyen bu sorularda hem ilgili konudaki temel bilgiye hakim olmalısınız hem de bu bilgiyi kullanarak verilen öncülü veya durumu doğru bir şekilde analiz edebilmelisiniz.
Kısacası TYT Tarih, bir ezber testi değil; bir akıl yürütme ve tarihsel düşünme becerisi testidir.
ÇokNet’in bu rehberinde TYT Tarihte nasıl full çekebileceğinize dair ipuçları paylaşacağız.
TYT Tarihte Nasıl Full Çekilir
TYT Tarih testinde full çekmek için 3 temel strateji vardır:
- Panik Yönetimi: Sınav anında karşılaşılan zorlayıcı bir soru karşısında paniğe kapılmamalısınız.
- Turlama Tekniği: Sınava başlarken ilk turda çözümü net ve hızlı olan sorulara odaklanmalısınız. Böylece hem zaman hem de moral kazanacaksınız. Bu yüzden zor veya zaman alıcı görünen sorular işaretlenerek ikinci tura bırakılmalıdır.
- Bütüncül Yaklaşım: Kolay görünen bir soruda dikkatsizlik hatası yapma riski en aza indirilmelidir. Bir soruya odaklanmışken altta veya yanda gördüğünüz diğer soru dikkatinizi dağıtmamalıdır.
TYT Tarihte Full Çekmek İçin Neye, Ne Kadar Çalışmalı?
TYT Tarih müfredatı oldukça genişken soru sayısı da bir o kadar azdır. Bu yüzden "her şeyi öğrenmek" yerine "çıkması en olası konuları en derinlemesine öğrenmek" çok daha mantıklı olacaktır.
TYT Tarih Soru Dağılımı
2018 yılında YKS sistemine geçilmesiyle birlikte TYT'deki Tarih soru sayısı 5'e düşürülmüştür. YKS’deki soru dağılımları incelediğimizde hemen her yıl sorulan 4 ana konu görmekteyiz:
- İlk ve Orta Çağlarda Türk Dünyası
- Türklerin İslamiyet'i Kabulü ve İlk Türk İslam Devletleri
- Milli Mücadele
- Atatürkçülük ve Türk İnkılabı
Bu yüzden TYT Tarihte full çekmek amacıyla verimli bir çalışma planı oluşturmak için konuları dört stratejik kategoriye ayırmalısınız.
- Kategori 1: Banko Konular (Her Yıl Beklenenler): Bu dört ana başlık, toplam çalışma süresinizin en az %50-60'ını oluşturmalıdır. Nitekim ÖSYM, bu temel anlatıdaki kronolojik ve kavramsal hakimiyeti ölçmeyi hedefler. Bu nedenle bu konular, birbirinden kopuk olaylar listesi olarak değil, birbiriyle bağlantılı bir "ulusal kimlik hikayesi" olarak öğrenilmelidir.
- Kategori 2: Yüksek Potansiyel Konular (Rotasyona Girenler): Bu kategori, her yıl soru gelme ihtimali yüksek olan ancak spesifik başlığı değişebilen konuları kapsar. Osmanlı Devleti tarihi bu kategorinin en belirgin örneğidir. Çıkmış sorulara baktığımızda ÖSYM'nin her yıl Osmanlı tarihinden bir soru sorduğunu, ancak soruya konu olan dönemi (örneğin Beylikten Devlete, Dünya Gücü Osmanlı, 19. Yüzyıl Islahatları) değiştirdiğini görüyoruz.
- Kategori 3: Sürpriz Potansiyeli Olan Konular: "Tarih ve Zaman", "İslam Medeniyetinin Doğuşu", "Yeni ve Yakın Çağ Avrupa Tarihi" gibi konular bu gruba girer. Bu konulardan doğrudan soru gelme olasılığı daha düşüktür. Ancak Rönesans, Reform, Coğrafi Keşifler gibi temel kavramları bilmek, özellikle Osmanlı Devleti'nin gerileme ve dağılma dönemlerini anlamak için kritik bir altyapı oluşturur. Bu nedenle bu konular detayda boğulmadan genel kültür düzeyinde bilinmelidir.
Ezberlemek Yerine Bağlamı Yakalayın
Tarihsel olaylar arasındaki neden-sonuç ilişkisini kurabilmenin ön koşulu, olayların kronolojik sıralamasına hakim olmaktır. Kronoloji, tarih biliminin iskeletidir; bu iskelet olmadan, olaylar ve kavramlar havada asılı kalan anlamsız bilgi yığınlarına dönüşür. Eğer kronolojiye hakim olursanız sadece TYT’de değil ileride KPSS gibi sınavlarda da çok rahat edersiniz.
Zihin Haritaları Kullanın
Zihin haritaları, karmaşık bir konuyu tek bir sayfada bütüncül olarak görmeyi, ana fikirler ile alt detaylar arasındaki hiyerarşik ve ilişkisel bağlantıları kurmayı sağlayan güçlü bir görselleştirme tekniğidir.
Örneğin, "Türkiye Selçuklu Devleti" konusu çalışılırken sayfanın ortasına "TSD" yazın. Ve kelimeyi "Siyasi Tarih", "Kültür ve Medeniyet", "Ekonomi" ve "Yıkılış Nedenleri" gibi oklarla genişletin.
"Kültür ve Medeniyet" dalının altına "Yönetim (İkta Sistemi, Divan)", "Mimari (Kervansaray, Medrese)", "Bilim İnsanları" gibi alt dallar ekleyin.
Hikayeleştirme ve Kodlayarak Öğrenmeyi Deneyin
Soyut tarihsel bilgileri, somut ve akılda kalıcı hikayelere veya kodlamalara dönüştürerek yıllar boyunca hafızanızda tutabilirsiniz.
Örneğin I. Dünya Savaşı'na giden süreci, "Avrupa'daki büyük ve geçimsiz akraba ailelerin (İngiltere, Fransa, Almanya) büyük bir miras (sömürgeler ve pazar payı) için giriştikleri ve sonunda küçük bir kıvılcımla (Saraybosna suikastı) patlayan büyük bir aile kavgası" olarak zihinde canlandırabilirsiniz. Böylece Sanayi Devrimi, sömürgecilik ve milliyetçilik gibi soyut kavramları somut bir çerçeveye oturtabilirsiniz.
Veya Milli Mücadele'nin hedeflerini özetleyen Misak-ı Milli kararlarını ezberlemek için "KAPSAR" kodlaması kullanılabilir. Böylece kararların ana başlıklarını (Kapitülasyonlar, Azınlıklar, Boğazlar, Sınırlar, Araplar, Referandum) sistematik bir şekilde hatırlayabilirsiniz.
TYT Tarih Soru Çözüm Taktikleri
TYT Tarihte full çekmek için sadece bilgi ve yorum kabiliyeti yetmez. Aynı zamanda soru köklerine ve öncüllerine de dikkat etmelisiniz.
Soru Köklerine Hakim Olun
Sadece Tarih değil diğer TYT testlerinde de herhangi bir soruyu çözmeye başlamadan önceki ilk ve en önemli adım, soru kökünü dikkatlice okumak ve anlamaktır. Paragrafı veya öncülleri okumadan önce soru kökünü anlarsanız, beyniniz metni okurken ne araması gerektiğini bilecek ve odağınız artacaktır.
Örneğin "değildir", "olamaz", "ulaşılamaz", "savunulamaz" gibi altı çizili veya koyu yazılmış olumsuzluk ekleri, cevabın yönünü tamamen değiştirir. Zihin genellikle olumlu kalıplara şartlandığı için bu ifadeleri kolayca gözden kaçırabilirsiniz.
Ayrıca "yalnızca", "sadece", "doğrudan", "ilk kez" gibi kelimeler, cevabın kapsamını daraltır. Bu ifadelere de dikkat etmelisiniz.
Paragraf ve Öncül Sorularına Dikkat Edin
TYT Tarih sorularının önemli bir kısmı paragraf ve öncül formatında gelmektedir. Örneğin:
- "Yalnızca Bu Bilgilere Göre" Soruları: Bu soru kalıbıyla karşılaştığınızda mevcut tarih bilginizi geçici olarak "sıfırlamalı" ve sadece verilen metnin veya paragrafın sınırları içinde düşünmelisiniz. Çünkü nu sorular aslında tarih bilgisi gerektiren değil tarih temalı bir metni doğru anlama ve yorumlama becerisini ölçen sorulardır. Metinde bahsedilmeyen bir bilgi ne kadar doğru olursa olsun cevap olamaz.
- Öncüllü Sorular (I, II, III): Bu formattaki sorularda en etkili strateji, eleme yöntemini kullanmak olacaktır. Evvela öncüllerden doğruluğundan veya yanlışlığından %100 emin olduğunuz bir tanesini tespit etmelisiniz. Ardından, bu öncülü içeren veya içermeyen seçenekleri eleyerek kalan şık sayısını azaltmalısınız. Böylece seçenekleri 5'ten 2'ye veya 3'e indirebilirsiniz.
Deneme Sınavlarını Analiz Edin ve Hata Yönetimi
Bilgi birikimi ve soru çözüm taktikleri ne kadar gelişmiş olursa olsun mükemmelliğe ulaşmanın yolu sürekli geri bildirim ve sistemli bir iyileştirme döngüsünden geçer. Bu yüzden "kaç net yaptım?" değil; "neden yanlış yaptım?" sorusuna odaklanmalısınız.
Unutmayın Deneme Sınavı Sonuç Değil Teşhis Aracıdır
Deneme sınavlarının temel amacı, adayın net sayısını ölçmek veya sıralamasını belirlemek değil; mevcut bilgi ve beceri düzeyindeki eksiklikleri, zayıf noktaları ve sistematik hataları "teşhis" etmektir. Nitekim her deneme sınavı gerçek sınavın bir provasıdır ve asıl öğrenme, sınav bittikten sonraki analiz süreciyle başlar.
Bu yüzden yanlış yapılan veya boş bırakılan her bir soru, titiz bir "otopsi" sürecinden geçirilmelidir. Kısacası kendinize her zaman şu dört temel soruyu sormalısınız:
- Bilgi Eksiği mi? "Bu sorunun ait olduğu konuyu hiç çalışmamışım, yüzeysel geçmişim veya önemli bir detayı unutmuşum."
Çözüm: İlgili konuya geri dönüp kapsamlı bir tekrar yapmak ve ardından o konuya özel testler çözmek. - Yorum Hatası mı? "Konuyla ilgili bilgim tamdı ancak soruda verilen paragrafı yanlış anladım, öncüller arasında yanlış bir bağlantı kurdum veya kavramı yanlış yorumladım."
Çözüm: Sadece konu tekrarı yapmak yetersizdir. Benzer tipte (paragraf, öncül, kavram) yorum soruları çözerek analitik düşünme pratiğini artırmak gerekir. - Dikkat Hatası mı? "Soru kökündeki 'değildir' ifadesini görmedim, seçenekleri okurken acele ettim, doğru bulduğum şıkkı optik forma yanlış kodladım (kaydırma yaptım)."
Çözüm: Soru kökündeki ve seçeneklerdeki kritik ifadelerin altını çizme veya daire içine alma alışkanlığı edinmek. Kodlamayı her sorudan sonra veya her sayfa sonunda yaparak kaydırma riskini en aza indirmek. - Süre Yetmezliği mi? "Bu soruya yeterli zaman ayıramadım, sınavın sonlarına geldiği için hızlı ve panikle çözmek zorunda kaldım veya bu soruya hiç bakamadım."
Çözüm: Zaman yönetimi stratejilerini (özellikle Turlama Tekniği) denemelerde bilinçli olarak uygulamak. Hangi test bölümüne ne kadar süre ayrılacağını planlamak ve bu plana sadık kalma pratiği yapmak.
Hata Defteri Tutun
Her test bitiminde yaptığınız analizlerin kalıcı bir öğrenmeye dönüşmesi için hata defteri oluşturursanız belki de saatlerce ders çalışmaya bedel iş yapmış olacaksınız.
Hata defteri oluşturmak için yanlış yaptığınız veya boş bıraktığınız her soruyu bir deftere yapıştırmalısınız. Sorunun yanına ise sadece doğru cevabı değil, aynı zamanda çözüm yolunu ve en önemlisi, hatanın "kök nedenini" yazmalısınız.
TYT Tarih hata defteri sizin için pasif bir arşiv değil, aktif bir çalışma aracı olacaktır. Sınavdan önceki son haftalarda yeni konu çalışmak yerine, bu kişiselleştirilmiş hata defterini düzenli olarak tekrar ederek en zayıf olduğunuz ve hata yapmaya en meyilli olduğunuz noktaların üstesinden gelebileceksiniz.