Ücretsiz Deneme Sürümünü Başlat!
Cümle Türleri, TYT Türkçe'nin temel konularından biridir ve dil bilgisi sorularının çözümünde kritik bir rol oynamaktadır. Cümle türleri konusunu doğru anlarsanız hem bu konudan gelen soruları doğru yaparsınız hem de cümlenin ögeleri gibi bağlantılı konuları çok kolay şekilde anlayabilirsiniz.
TYT'de her yıl Cümle Türleri konusundan en az 1 adet doğrudan soru gelmektedir. Bu soru genellikle karma dil bilgisi sorusu içinde "Bu parça için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?" şeklinde karşımıza çıkar ve şıklarda "devrik fiil cümlesi", "basit yapılı olumlu cümle", "sıralı cümle" gibi ifadeler yer alır.
Bir cümlenin türünü belirlemedeki ilk adım, yüklemin isim mi yoksa fiil mi olduğunu tespit etmektir.
Yüklemi çekimli bir fiilden (kip ve kişi eki almış fiil) oluşan cümlelerdir.
Örnek: Yarın erkenden yola
Yüklemi ek-fiil almış bir isim veya isim soylu sözcük (zamir, sıfat vb.) olan cümlelerdir.
Örnek: Hayattaki en değerli hazine
Bu başlıkta cümlenin yükleminin nerede bulunduğu incelenir.
Yüklemi cümlenin sonunda bulunan cümlelerdir. Türkçenin temel cümle yapısı budur.
Örnek: Öğrenciler sınav sonuçlarını heyecanla
Yüklemi cümlenin sonunda olmayan, başında veya ortasında bulunan cümlelerdir.
Örnek:
Yüklemi söylenmemiş, okuyucunun zihninde tamamlanması beklenen cümlelerdir. Sonuna genellikle üç nokta (...) konur.
Örnek: Önümüzde masmavi bir deniz... | Kır atın yanında duran ya huyundan ya suyundan...
Cümlenin ifade ettiği duygu, düşünce veya yargının niteliği incelenir.
Yüklemde bildirilen eylemin yapıldığını, gerçekleştiğini veya varlığın bulunduğunu bildiren cümlelerdir.
Örnek: Çocuk trafik kazasında
Eylemin yapılmadığını veya varlığın bulunmadığını
Örnek: Bu konuda sana
Bir cevap almak amacıyla kurulan, soru eki (mı/mi) veya soru sözcükleri (kim, ne, nasıl) içeren cümlelerdir.
Örnek: Yarınki toplantıya
Şaşırma, sevinç, korku, heyecan gibi ani duyguları ifade eden cümlelerdir.
Örnek:
Konunun en kapsamlı ve önemli kısmıdır. Cümledeki yargı sayısı ve bu yargıların birbirine nasıl bağlandığı incelenir. Bu dört yapıyı bir arada görmek ve karşılaştırmak için aşağıdaki tabloyu inceleyebilirsiniz:
| Cümle Yapısı | Temel Yargı (Yüklem) Sayısı | Yan Yargı (Yan Cümlecik) | Yargıları Birleştiren Unsur | Anahtar Soru | Örnek |
|---|---|---|---|---|---|
| Basit | Tek (1) | Yok | - | İçinde fiilimsi, şart, "ki" var mı? (Cevap: Hayır) | Kardeşim yarın gelecek. |
| Birleşik | Tek (1) | Var | Fiilimsi, -se/-sa, ki, iç içe cümle | Tek yüklem + fiilimsi vb. var mı? (Cevap: Evet) | Gülerek içeri girdi. |
| Sıralı | Birden çok (en az 2) | Olabilir | Virgül (,) veya Noktalı Virgül (;) | Birden çok yüklem virgülle mi bağlanmış? (Cevap: Evet) | Geldim, gördüm, yendim. |
| Bağlı | Birden çok (en az 2) | Olabilir | Bağlaç (ve, ama, fakat...) | Birden çok yüklem bağlaçla mı bağlanmış? (Cevap: Evet) | Çok çalıştı ama kazanamadı. |
Kaç soru çözersen kaç puan alacağını hesapladın, şimdi ÇokNet ile 15 gün ücretsiz çalış! Kişisel plan, denemeler ve seviye testleriyle hedef puanına yaklaş...
