Sümerler
Yazı, tekerlek, ziggurat ve ilk kanunları bulan Mezopotamya uygarlığıdır. 'Site' adı verilen şehir devletleri halinde yaşamışlardır.
ÇokNet Akademik
2025
Uygarlık veya kavram ara ya da coğrafi bölge seç:
Yazı, tekerlek, ziggurat ve ilk kanunları bulan Mezopotamya uygarlığıdır. 'Site' adı verilen şehir devletleri halinde yaşamışlardır.
Tarihin ilk merkezi imparatorluğunu ve ilk düzenli ordusunu kuran Mezopotamya uygarlığıdır.
En önemli hukuk metinlerinden olan Hammurabi Kanunları ile tanınan, 'kısasa kısas' ilkesini benimseyen Mezopotamya uygarlığıdır.
Anadolu'da 'Karum' adı verilen ticaret kolonileri kurarak çivi yazısını Anadolu'ya taşıyan ve böylece Anadolu'da tarih çağlarını başlatan medeniyettir.
Tarihin ilk yazılı antlaşması olan Kadeş'i imzalayan ve 'Anal' adı verilen objektif tarih yazıcılığını başlatan Anadolu uygarlığıdır. Pankuş meclisleri bulunur.
Tarımı koruyan sert kanunları, 'Tapates' adı verilen kilimleri ve 'Fibula' denen çengelli iğnesi ile bilinen Anadolu uygarlığıdır.
Tarihte parayı ilk kez icat ederek takas usulüne son veren ve Kral Yolu'nu geliştiren Batı Anadolu uygarlığıdır.
Özgür düşünce ortamı sayesinde bilim, felsefe ve tıpta ilerlemiş; Tales, Pisagor, Hipokrat gibi isimleri yetiştirmiş Anadolu uygarlığıdır.
Madencilik, kale yapımı ve günümüzde bile kullanılan Şamran Kanalı gibi mühendislik başarılarıyla tanınan Doğu Anadolu uygarlığıdır.
Coğrafi olarak izole yapısı sayesinde özgün bir medeniyet kurmuş; piramitler, hiyeroglif, mumyacılık ve Güneş takvimi ile tanınır.
Deniz ticareti ve kolonicilikte ustalaşmış, insanlığa en büyük katkıları olan 22 harflik modern alfabeyi icat etmişlerdir.
Tarihte tek tanrılı (monoteist) semavi bir dine inanan ilk topluluktur. Dinleri olan Musevilik, milli bir karakter taşır.
'Polis' adı verilen şehir devletlerinde yaşamış, demokrasi, felsefe, tiyatro ve olimpiyatlar gibi kavramları insanlığa armağan etmiştir.
12 Levha Kanunları ile modern hukukun temelini atmış, cumhuriyet ve imparatorluk dönemleri yaşamış, mimari ve mühendislikte ustalaşmıştır.
Geniş ülkeyi 'Satraplık' denilen eyaletlere ayırmış ve merkezi otoriteyi güçlendirmek için tarihin ilk düzenli posta teşkilatını kurmuştur.
Toplumu katı sınıflara ayıran 'Kast Sistemi' ile bilinir. Bu sistem, Hindistan'da milli birliğin oluşmasını engellemiştir.
Kağıt, matbaa, barut ve pusula gibi dünya tarihini değiştiren dört büyük icadı insanlığa kazandırmıştır.
| Uygarlık | Coğrafya | Yönetim Biçimi | Öne Çıkan Özellik/Katkı | Yazı Sistemi | TYT İçin Anahtar Kavramlar |
|---|---|---|---|---|---|
| Sümerler | Mezopotamya | Teokratik Şehir Devleti | Yazı, Tekerlek, Ziggurat, İlk Kanunlar | Çivi Yazısı | Site, Patesi/Ensi, Ziggurat, Urgakina |
| Akadlar | Mezopotamya | Merkezi İmparatorluk | İlk İmparatorluk, İlk Düzenli Ordu | Çivi Yazısı | Sargon, İmparatorluk |
| Babiller | Mezopotamya | Mutlak Monarşi | Hammurabi Kanunları, Asma Bahçeler | Çivi Yazısı | Hammurabi, Kısasa Kısas |
| Asurlular | Mezopotamya | Askeri İmparatorluk | Ticaret Kolonileri, Kütüphanecilik | Çivi Yazısı | Karum, Kaniş, Ninova |
| Hititler | Anadolu | Meşruti Monarşi | İlk Yazılı Antlaşma, Objektif Tarih Yazıcılığı | Çivi Yazısı, Hiyeroglif | Pankuş, Tavananna, Kadeş, Anal |
| Frigler | Anadolu | Krallık | Tarım Kanunları, Dokumacılık, Madencilik | Fenike Alfabesi | Tapates, Fibula, Gordion, Midas |
| Lidyalılar | Anadolu | Krallık | Paranın İcadı, Ticaret Yolu | Fenike Alfabesi | Para (Sikke), Kral Yolu, Sardes |
| İyonlar | Anadolu | Şehir Devleti (Polis) | Bilim, Felsefe, Demokrasi, Tıp, Tarih | Yunan Alfabesi | Polis, Tales, Heredot, Hipokrat |
| Urartular | Anadolu | Krallık | Madencilik, Kale Mimarisi, Sulama Kanalları | Çivi Yazısı, Hiyeroglif | Tuşpa, Şamran Kanalı, Haldi |
| Mısır | Kuzeydoğu Afrika | Teokratik Monarşi | Piramitler, Mumyacılık, Tıp, Güneş Takvimi | Hiyeroglif | Firavun, Nom, Piramit, Papirüs |
| Fenikeliler | Doğu Akdeniz | Şehir Devleti | Alfabe, Deniz Ticareti, Cam | Fenike Alfabesi | Alfabe, Kolonicilik (Sömürge) |
| İbraniler | Doğu Akdeniz | Krallık | İlk Tek Tanrılı (Semavi) Din | İbrani Alfabesi | Musevilik, Tek Tanrı, Kudüs |
| Yunanlar | Ege ve Balkanlar | Şehir Devleti (Polis) | Demokrasi, Felsefe, Olimpiyatlar, Tiyatro | Yunan Alfabesi | Polis, Demokrasi, Aristo, Platon |
| Roma | İtalya/Akdeniz | Cumhuriyet/İmparatorluk | Hukuk, Mimari, Lejyoner Ordu, Hristiyanlık | Latin Alfabesi | 12 Levha, Senato, Konsül, Kolezyum |
| Persler | İran/Ön Asya | Merkezi İmparatorluk | Eyalet Sistemi, Posta Teşkilatı | Çivi Yazısı | Satraplık, Kral Yolu, Posta |
| Hint | Hindistan | Racalıklar | Kast Sistemi, Sıfırın Kullanımı | Sanskrit | Kast Sistemi, Brahman, Parya |
| Çin | Uzak Doğu | Hanedanlık | Kağıt, Matbaa, Barut, Pusula, İpek Yolu | Çin Yazısı | Dört Büyük İcat, İpek Yolu |